34 ︴ CZĘŚĆ I ● JANUSZ KORCZAK I JEGO KONCEPCJA PEDAGOGICZNA Wielu pedagogów i ekspertów widzi w Starym Doktorze przede wszystkim wybitnego praktyka – reformatora wychowania, zwłaszcza zbiorowego, w placówkach opieki nad dziećmi, przedszkolach czy szkołach. Stworzył on praktyczny i działający przez lata system wychowawczy oparty na zaufaniu, miłości, szacunku i porozumieniu z dzieckiem. Wskazywanie na odrębność świata dziecięcego, podpowiedzi jak rozumieć istotę dziecka, nacisk na budowanie z nim porozumienia – to praktyczne aspekty korczakowskich idei. Praktyczny wymiar i walor mają również instytucje i rozwiązania, które wdrażał w kierowanych przez siebie placówkach. Należały do nich dziecięcy samorząd i różne metody inspirowania dzieci do samoedukacji. Z tych konkretnych i sprawdzonych doświadczeń i przykładów mogą czerpać i rodzice, i wychowawcy. Można również postrzegać Janusza Korczaka jako wizjonera, pedagoga przyszłości. Wyprzedził swój czas. Dom Sierot Korczaka ponad sto lat temu wprowadzał w życie idee, które rewolucjonizują dziś różne instytucje społeczne i organizują inaczej zbiorowość. O samorządności, upełnomocnianiu (empowerement), współzarządzaniu mówi się dziś nie tylko w edukacji, ale we wszystkich organizacjach – instytucjach, firmach, państwie, samorządzie, wspólnotach lokalnych. Korporacje zachęcają pracowników, by angażowali się we współzarządzanie, a instytucje publiczne wprowadzają różne mechanizmy partycypacji. Zarządzanie autorytarne jest zastępowane przez bardziej demokratyczne i rozproszone modele współpracy i przywództwa, a zasada zarządzania przez „kij i marchewkę” – rozwijaniem motywacji wewnętrznej, budowaniem zaufania, szacunku, dostrzeganiu partnerstwa i komunikacji. Idea „samorządnej wspólnoty” którą Korczak zrealizował w domach sierot może wydawać się naiwna i utopijna, ale jest to wizja, która leży u podstaw nowoczesnego, opartego o wolność i szacunek modelu organizacji społeczności i całego społeczeństwa. ”„Korczak odkrył, że wychowanie „do szczęścia” polega na stworzeniu warunków pozwalających na ujawnienie społecznej aktywności dzieci, pogłębianie związków uczuciowych między nimi, budzenie wzajemnej solidarności i chęci pomocy. Istotą takiego wychowania jest poszukiwanie gwarancji dla ludzkiej, a przede wszystkim dziecięcej wolności i zachęcanie do odkrywania sensu ludzkiego życia.” Można również dostrzec w Korczaku inspiratora, człowieka który poszukując najlepszych możliwości wychowawczych sięgał po nowatorskie rozwiązania, nie bojąc się eksperymentowania, prób, poszukiwań. Badał różne rozwiązania pod kątem przydatności w procesie edukacji. Wyczuł magię radia, uważał że rozwój środków masowego przekazu stwarza edukacji olbrzymie możliwości. Dziś na pewno czułby się świetnie w świecie Internetu, Facebooka, Instagrama, TikToka – a także narzędzi zdalnej komunikacji. Dostrzegając związane z nimi zagrożenia, znalazłby zarazem wiele ich edukacyjnych i wychowawczych zastosowań i zachęcał do korzystania z nich. Inspiracji dostarczają dziś nie tylko same korczakowskie idee, ale również praktyczne i pomysłowe rozwiązania: „zakłady”, gazetki, rywalizacje, zawieranie umów z podopiecznymi.
RkJQdWJsaXNoZXIy NjE0MzI=